Gezonde bodem, blije planten

We weten meer over het heelal dan over het leven onder onze voeten. Het bodemleven dat zich onder de grond afspeelt is erg complex en uitgebreid en ontzettend interessant. Heel veel schimmels, bacteriën en andere minuscule wezens werken op een slimme manier met elkaar samen. Veel regenwormen is een indicatie van een gezonde bodem, maar het zegt niet alles. Je kunt vandaag een handje regenwormen in jouw tuin uitzetten, maar als je bodem niet goed is, dan gaan ze vanzelf weer weg.

De beginsituatie van jouw bodem is je startpunt. Als je een goede bodem hebt, houd die vooral in stand. Is je bodem niet zo gezond, dan kun je deze stap voor stap verbeteren.

Als je grond in hele slechte staat verkeert, er zijn allerlei zieke bomen of planten of andere grote problemen, dan is een bodemonderzoek aan te raden. Uit zo’n onderzoek blijkt de samenstelling van de bodem en het overschot of tekort van bepaalde voedingsstoffen. Zo kun je een gericht plan van aanpak maken.

Algemene tips om de bodem te verbeteren

• Verstoor de bodem zo min mogelijk. Waar het niet nodig is, steek je de spade liever niet in de grond. Bij aanplanten maak je alleen een plantgat, en spit je niet de hele border om;
• Laat de bodem bedekt. Dit kun je op verschillende manieren doen: met bodembedekkende planten, groenbemestende planten en/of mulchen;
• Composteer groente- en tuinafval terug in de tuin;
• Voed het bodemleven en de bodem. Daarmee voed je indirect de plant;
• Gebruik niet lukraak meststoffen maar stem je plantkeuze af op de beschikbare voedingsstoffen in de plant. In Nederland hebben we veel te rijke grond;
• Vermijd gif en kunstmest. Deze doden het kwetsbare en belangrijke bodemleven. Bovendien is het gezonder voor jou en je gezin en scheelt het kosten;
• Houd je tuin niet te netjes. Alle rondslingerende bladeren en kleine takjes zijn voeding voor de bodem. Bladeren verwijder je liefst wel van bodembedekkers en het gazon, omdat die anders verstikt kunnen raken. Je kunt ze wel fijnmalen (met de grasmaaier) en terugplaatsen.

Met een gezonde bodem heb je minder ziektes bij planten, een betere plaagbestrijding en lekkerdere oogst uit eigen tuin.

Mulchen

Eén van de makkelijkste manieren om je bodem te verbeteren en onkruid te voorkomen is om te mulchen. Dit kun je zowel in een grote als kleine tuin toepassen. Mulchen houdt in dat je een laagje van een verteerbare substantie rondom de planten verspreidt. Dit kan bij voorbeeld stro, boombast, karton, compost, grasmaaisel, bladeren, krantenpapier, snoeisel, houtsnippers zijn of een mix van deze elementen.

Elk materiaal heeft voor- en nadelen. Ik vertel je hier graag meer over. Voor alle soorten mulch geldt dat het onkruid onder de duim houdt, de vochtigheidsgraad reguleert en de bodem vruchtbaarder maakt.

Composteren

ECompost gebruiken is zowel in een grote als kleine tuin goed om te doen. In een grote tuin kun je de compost zelf maken, door een composthoop aan te leggen. Het handigste is als je hiervoor een compostbak met meerdere compartimenten maakt. Gebruik onbehandeld hout (bijvoorbeeld pallets) en zorg voor ventilatieruimte. Op je composthoop breng je zowel groenafval (groene bladeren, gras, etc.) aan als bruinafval (takjes, bruine bladeren, karton, etc.).

Hoe je het composteren zelf aanpakt, lees je hier. De temperatuur is bijvoorbeeld belangrijk, omdat je geen compost met onkruidzaden wilt. Ook gooi je liever niet alles lukraak op de composthoop.

Samenstelling compost

Als je ervaring hebt, en van een uitdaging houdt, zou je de samenstelling van de compost kunnen sturen. Door bewust meer groen of bruin materiaal op de composthoop te plaatsen, kun je de compost wat bacteriedominanter of schimmeldominanter maken.

Voor groenten, eenjarigen en grassen wil je bacteriedominante compost. Die maak je door meer groenafval op de composthoop aan te brengen. Bomen, struiken en meerjarigen willen liefst een schimmeldominante compost. Dit bereik je door meer bruinafval op de composthoop aan te brengen.

Je kunt de samenstelling van de compost sturen binnen bepaalde brandbreedtes. De verhouding groenafval en bruinafval mag maximaal 33% versus 67% zijn, of andersom. Je kunt namelijk geen gezonde compost verkrijgen door uitsluitend bruin of groenafval te gebruiken.

Alternatieven voor de composthoop

Heb je geen ruimte voor een composthoop of zie je dat niet zitten, dan zijn er andere opties. Je kunt kant-en-klare compost kopen. Kies dan wel voor onbemeste compost. Anders verrijk je de bodem te snel, waardoor je minder bloemen krijgt of er zelfs planten verdwijnen. En let erop dat het turfvrije compost is. Turf wordt gewonnen uit kwetsbare veengebieden.

Ook kun je zelf bladcompost maken door in de herfst gevallen blad uit de tuin in een vuilniszak te verzamelen. Maak een paar gaten in de zak en zet deze ergens in de tuin waar hij niet kan wegwaaien en lang mag blijven liggen. De volgende herfst zijn de bladeren verteerd en heb je bladcompost. Na gebruik kun je de zak weer opnieuw vullen met bladeren.

Voor kleine tuinen zijn er handige compostbakken te koop. Ook kun je een wormenhotel of bokashi-emmer aanschaffen. In het wormenhotel en bokashi systeem zul je je echter eerst wat moeten verdiepen zodat je weet hoe je dit precies kunt toepassen.

Meer lezen? Bekijk eens dit artikel met praktische tips voor een nieuwe tuin.